Në pranverën e vitit 2020, ndërsa pandemia Covid-19 kërcënoi të përhapet në Korenë e Jugut, evangjelistët konservatorë vazhduan tubimet e tyre të përditshme për të kërkuar dorëheqjen e qeverisë dhe refuzuan t’i ndalonin ceremonitë fetare duke kaluar në ritualet në internet. Ndryshe nga budistët ose katolikët, ata e panë atë si një sulm ndaj “lirisë së fesë”. Dhe mbi të gjitha, ata e shfrytëzuan rastin për të filluar një ofensivë kundër Presidentit Moon Jae-in, duke e akuzuar si “vartës të Kinës socialiste” (ku u shfaq virusi), me shpresën se në këtë mënyrë do të rifitonin terrenin e humbur mes qytetarëve.
Në të vërtetë, në vjeshtën e vitit 2016, shoqëria e Koresë së Jugut ishte e ndarë në dy kampe. Protestuesit, me qirinj në dorë, u mblodhën për ta kërkuar largimin e Presidentes Park Geun-hye, ndërsa kundërshtarët e tyre demonstruan duke valëvitur Taegeukgi, flamurin kombëtar; një kundër-mobilizim në të cilin kishat protestante luajtën një rol thelbësor. Përplasja përfundoi me një fitore të madhe për lëvizjen e dritës së qirinjve në të cilën morën pjesë 17 milion qytetarë, duke e siguruar dorëheqjen e Park në 10 Mars 2017 dhe më pas burgimin e saj. Në maj, z.Moon Jae-in, i cili mishëronte frymën e lëvizjes së qirinjve, u zgjodh President i Republikës.
Pavarësisht se ishin më të pakta, tubimet Taegeukgi vazhduan. Sidoqoftë, ç’tendosja spektakolare me Korenë e Veriut pas Lojërave Olimpike Dimërore Pyeongchang në Shkurt 2018 i zhyti ata në siklet. Sidomos pasi z.Donald Trump i zgjedhur edhe falë mbështetjes së protestantëve konservatorë amerikanë luajti një rol vendimtar në këtë shkrirje. Lëvizja megjithatë rimori vetëbesim pas mbërritjes së z.Hwang Kyo-ahn në krye të Partisë Liberale së Koresë (PLK që pasoi partinë Saenuri të ish-presidentes Park) në shkurt 2019. Me këtë anti-komunist të flaktë, kishat protestante e panë veten si forca lëvizëse të së djathtës radikale. Pas disfatës së partisë së tij në zgjedhjet legjislative vitin e kaluar më 15 Prill , z.Hwang u desh të jepte dorëheqjen.
Protestantët ishin progresistë deri në fund të viteve ’80
Për një kohë të gjatë, evangjelistët konservatorë kanë preferuar të qëndrojnë larg çështjeve sociale dhe debatit politik. Por, rreth 30 vjet më parë, ata filluan të ndërhynin në çështjet sociale, para se të ndërhynin në ato politike.
Që nga fillimi i shekullit të XX-të, shoqëria koreano-jugore ka përjetuar një konkurrencë të ashpër midis feve, ndërkohë që ka një përqindje jashtëzakonisht të lartë të jobesimtarëve (mbi gjysma e popullsisë). Në vitin 1945, kur vendi u çlirua nga pushtimi japonez, ajo numëronte 100.000 protestantë, ose vetëm 0,5% të popullsisë. Por numri i tyre u rrit me shpejtësi në vitet 1950, veçanërisht gjatë Luftës së Koresë (1950-1953), deri në pikën që i bëri ata komunitetin e dytë më të madh fetar në vend pas budistëve. Në 2015, ata ishin 9.676.000 sipas Byrosë Kombëtare të Statistikave të Koresë, ose 19,7% e popullsisë. Sa për pjesën e jobesimtarëve, ajo shkoi nga 49,6% në 1995 në 46,9% në 2005 para se të ngjitej në 56,1% në 2015. Aktualisht, Kisha Protestante e Koresë së Jugut menaxhon gjashtë kanale televizive, 109 universitete, 631 shkolla fillore dhe të mesme, si dhe 196 institucione mjekësore. Ka 259 shoqata.
Kjo prezencë gjendet edhe në parlament, ku pjesa e zyrtarëve të zgjedhur nga ky emërim është luhatur midis 31% dhe 41% gjatë dy dekadave të fundit. Si përfundim, kishat protestante të Koresë së Jugut po luajnë një rol gjithnjë e më të dukshëm në skenën ndërkombëtare. Misionarët e tyre filluan të ishin aktivë nga vitet 1980 – dhe tani janë më të shumtët në numër, së bashku me ata nga Shtetet e Bashkuara. Në vitin 2009, ishin 20.000; dhjetë vjet më vonë, 30.000. Në fillim të viteve 1990, gati gjysma e pesëdhjetë kishave më të mëdha protestante në botë (për nga numri i adhuruesve) ishin koreanojugore.
Gjatë periudhës koloniale (1905-1945), nën ndikimin e misionarëve amerikanë, një pjesë e madhe e protestantëve ishin bërë konservatorë, madje edhe fundamentalistë. Nga vitet 1950, ndodhën një seri skizmash. konservatorizmi teologjik është kombinuar me atë politik, dhe progresivizmi teologjik me progresivizmin politik. Nga fundi i këtij procesi, në fillim të viteve 1970, progresistët përbënin më pak se 20% të të gjithë protestantëve. Ata u bashkuan me Këshillin Kombëtar të Kishave në Kore (The National Council of Churches in Korea, NCCK) për të rritur lëvizjen për demokraci dhe për të rrëzuar diktaturën. Si rezultat i këtij aktivizmi, deri në fund të viteve 1980, imazhi kryesor i protestantizmit ishte mjaft progresist. Përfshirja e disa evangjelistëve në lëvizjet shoqërore e ka forcuar më tej këtë reputacion.
Sidoqoftë, në fund të vitit 1989, protestantët konservatorë, deri atëherë të shpërndarë, u mblodhën nën kujdesin e Këshillit të Krishterë të Koresë (Christian Council of Korea, CCK). Sidomos pasi ai hoqi dorë nga doktrina e vjetër që ndante Kishën nga bota sekulariste. Që nga fillimi, ai e tejkaloi dukshëm NCCK për sa i përket numrit të besimtarëve dhe burimeve. Aq sa në mes të viteve 1990, duke përfituar nga vështirësitë financiare të këtij të fundit, ai mori kontrollin dhe më pas ndrydhi këtë frymë. Nga vitet 2000, kishat protestante u bënë konservatore, por pa hyrë në arenën politike (në korrik të vitit 2020, CCK kishte 55 kisha kundrejt 9 në NCCK).
Por në janar 2003, forcat e drejtuara nga CCK mbajtën dy tubime lutjesh në sheshin e Bashkisë së Seulit, ku morën pjesë dhjetëra mijëra adhurues. Pastaj, në bashkëpunim me grupet e krahut të djathtë, ata organizuan një takim në fillim të muajit mars ku morën pjesë më shumë se 100.000 njerëz. Debutime të suksesshme në skenën politike, të përshëndetura me entuziazëm nga partitë reaksionare dhe organizatat shoqërore.
Pro-amerikanë, anti-komunistë dhe armiqësorë me Korenë e Veriut
Disa aktivistë të djathtë kanë formuar një Parti Protestante; konservatorë të tjerë kanë formuar grupin e ri protestant të djathtë. Në pesë vjet, nga 2003 në 2008, ata arritën sukses të konsiderueshëm. Duke u vendosur në opozitë, penguan shumicën e reformave kryesore të qeverisë demokratike (2003-2008) të z.Roh Moo-hyun, të quajtur, ashtu si paraardhësi i tij, një “i majtë pro-Koresë së Veriut“. Pas një fushate intensive, ata ndihmuan në zgjedhjen e z.Lee Myung-bak, një pjesëtar i vjetër i megachurch (mega-kishë) i Seulit (me më shumë se dy mijë adhurues), si President i Republikës (2008- 2013), duke hapur rrugën për një epokë konservatorizmi. Në vitet 2010, u krijuan disa organizata joqeveritare protestante të djathta (OJQ). Ata përbëhen kryesisht nga të rinj, të stërvitur për t’u bërë “luftëtarë në Internet“. Kishat Evangjeliste të Koresë së Jugut dallohen vërtet nga flaka e militante dhe nga agresiviteti. Disa madje janë përfshirë në manipulim politik, duke marrë fshehtësisht mbështetje nga shërbimet e inteligjencës shtetërore ose duke prodhuar dhe shpërndarë informacione të rreme, veçanërisht gjatë fushatave zgjedhore.
Sa i përket akseve të tyre politike, ato janë mjaft të thjeshta: të ruajnë dhe forcojnë ndjenjat anti-komuniste, pro-amerikane dhe armiqësinë ndaj Koresë së Veriut; parandalojnë miratimin e ligjeve, urdhëresave ose politikave që garantojnë të drejtat e pakicave seksuale, myslimanëve, emigrantëve dhe refugjatëve; për të rikrijuar një trend të favorshëm për regjimin që ata mbështesin, veçanërisht gjatë zgjedhjeve; mbrojnë dhe promovojnë interesat e kishave në lidhje me menaxhimin e shkollave dhe institucioneve të mbrojtjes sociale, etj.
Nëse anti-komunizmi ishte pjesë e doktrinës sociale të protestantizmit të Koresë së Jugut qysh në vitet 1930, në vitin 2013 e djathta shpiku një figurë të neveritshme: “homoseksualin e majtë pro-koreanoverior”. Kjo bazohet në idenë se pjesa me e madhe e pakicave seksuale janë të majtë, ose se e majta përputhet me pikëpamjet e tyre. Pas largimit në korrik-gusht 2017 të njëzet e tre misionarëve protestantë në Afganistan dhe vrasjes së dy prej tyre, doli një tjetër teori komploti: “Islamizimi i Koresë së Jugut” falë aleancës së myslimanëve dhe “të majtëve” – domethënë qeveritë qendrore dhe të gjithë atyre që nuk janë të djathtë. Një tezë e palidhur me ndikimin e Islamit në shoqëri (jashtëzakonisht margjinale, Korea ka 150.000 muslimanë për më shumë se 51 milion banorë), por e lidhur me teologjinë mesianiste të protestantizmit të Koresë së Jugut.
Kjo e fundit nuk e la mënjanë fiksimin e tij me Korenë e Veriut. Që nga mesi i viteve 1990, e djathta protestante ka përgatitur “pushtimin e Veriut nga evangjelizmii” dhe parashikon, në rast të rënies së regjimit, krijimin e më shumë se dhjetë mijë kishave në dhjetë vjet. Misionarët dërgohen në kufirin midis Kinës dhe Koresë së Veriut dhe nuk është e pazakontë që një grup dezertorësh të Koresë së Veriut, të mbështetur nga partizanë të së djathtës protestante, të dërgojnë me balona të mëdha afër kufirit, fletëpalosje propagandistike që kritikojnë regjimin e Pyongyang.
Ky aktivizëm i afërt me militarizmin bazohet në dinamika të ndryshme fetare, të transmetuara shumë nga Kisha Protestante Konservatore Amerikane, veçanërisht në vitet 1990 dhe 2000: vizioni i një bote të ndarë midis “ne” dhe “terroristët”, koncepti i luftës shpirtërore, besim eskatologjik i bazuar në premillennialism – një doktrinë që thotë se Jezusi do të kthehet në tokë, do të vras Satanin dhe do të sundojë për një mijë vjet.
Kjo e fundit lejon që besimtarëve t’u jepet një identitet si luftëtarë të Zotit duke parashikuar ardhjen e antikrishtit dhe dominimin e tij në botë, domethënë luftën përfundimtare midis së mirës dhe së keqes. Po kështu, kthimi i popullit hebre në Jeruzalem shihet si një shenjë e fundit të botës. Kjo shpjegon pse, që nga viti 2017, flamuri i Izraelit është valëvitur shpesh në tubimet e krahut të djathtë të Koresë së Jugut, krahas Taegeukgi. Deri vitin e kaluar, nuk ishte e pazakontë që një pastor të lexonte lutje në anglisht dhe t’i dërgonte një mesazh mirënjohje Presidentit të SHBA-së, i cili po punonte për ta përmbysur regjimin e Koresë së Veriut. Në Prill 2003, për t’iu përgjigjur këtyre lutjeve, Komandanti i Përgjithshëm i Forcave të Shteteve të Bashkuara Leon J. LaPorte vizitoi Pastorin David Yonggi Cho, themelues i Kishës Evangjeliste Yoido (Yoido Full Gospel Church) dhe një nga udhëheqësit më të fuqishëm të së djathtës protestante në Korenë e Jugut. Në gusht të të njëjtit vit, Presidenti George W. Bush përgëzoi në një letër drejtuar CCK për “frymën e miqësisë midis Koresë së Jugut dhe Shteteve të Bashkuara gjatë takimeve të lutjeve të mbajtura në Seul”.
Për evangjelistët e Koresë së Jugut, Shtetet e Bashkuara janë si “atdheu i besimit”, i cili evangjelizoi dhe civilizoi popullin (mbi 87% e misionarëve protestantë të ardhur në Kore nga 1893 deri në 1983 ishin amerikanë), shpëtimtarët e vendit dhe shpëtimtarët të botës. Prandaj është çështje të marrurit si shembull dhe mbajtjes së marrëdhënieve të ngushta bashkëpunuese me çdo kusht. Sipas një mentaliteti fetar dhe kolonial që krijon një marrëdhënie hierarkike me Shtetet e Bashkuara, populli amerikan është një “popull i zgjedhur”. Për të djathtën protestante amerikane, në të kundërt, protestantizmi i Koresë së Jugut ka vetëm vlerë periferike.
Ky çekuilibër nuk i ndaloi marrëdhëniet të konsolidohen. Tani ka më shumë se 4000 kisha protestante të Koresë së Jugut në Shtetet e Bashkuara, të cilat sigurojnë binjakëzim doktrinor. Organizohen shpesh vizitat dhe takime të ndërsjella. Ata që diplomohen nga shkollat teologjike konservatore amerikane mbajnë pozicione kyçe në Korenë e Jugut, të tilla si pastorë ose mësues në kisha të mëdha ose në seminare të së djathtës. Përmes këtij stafi të trajnuar në metodat amerikane, përhapen teologji të tilla si fundamentalizmi, apokalipsi premillennial dhe lufta shpirtërore. Nuk është çudi që evangjelistët amerikanë dhe koreanojugorë i ngjajnë njëri-tjetrit: pjesëmarrje e fortë elektorale, koalicion me forca të djathta politike, anti-komunizëm, diskriminim ndaj homoseksualëve, refuzim i refugjatëve dhe imigrantëve, pozicione pro-izraelite dhe anti-muslimane, etj. Për të mos përmendur mbështetjen për dënimin me vdekje, i cili i dallon ata nga kishat e tjera perëndimore.
Sidoqoftë, ka disa çështje politike të cilave e djathta protestante e Koresë së Jugut i afrohet më rrallë dhe me më pak pasion sesa homologu i saj përtej Paqësorit. Të tilla si e drejta për abort, hulumtimi i qelizave burimore embrionale, droga, pornografia dhe feminizmi. Ajo nuk merr pjesë në debatin për mësimin e krijimit ose për lutjen në shkollat publike. Dhe, ndërsa militantët amerikanë favorizojnë luftën kundër Islamit pas sulmeve të 11 shtatorit, koreanojugorët mbeten të fokusuar në konfrontimin me fqinjin në Veri.
Kuptojmë se takimi historik i Moon Jae-in, Kim Jong-un dhe Donald Trump në Panmunjom më 30 qershor 2018 shkaktoi disa pakënaqësi në radhët e tyre. Ndërsa e përshëndetën iniciativën, ata ishin të shpejtë për të paralajmëruar për atë që ata e quajnë “oferta mashtruese e paqes së Pyongyang “. Siç shkruan Park Chansoo, redaktore për të përditshmen e majtë Hankyoreh, “Konservatorët në Jug duhet të ndiejnë një formë tradhtie sepse prisnin që z.Trump të hakmerrej ndaj Koresë së Veriut“. Park pyet veten nëse, njësoj si disa intelektualë të djathtë që u bëjnë thirrje konservatorëve për të përcaktuar një linjë politike më pak të varur nga Shtetet e Bashkuara, e djathta protestante nuk do të kërkojë të zgjedhë një doktrinë që nuk varet nga as z.Trump apo nga e djathta protestante amerikane.
Sidoqoftë, tani për tani, takimi i Panmunjom është përdorur vetëm për të bëre fotografi – gjë që është pozitive për fushatën zgjedhore të z.Trump: asnjë përparim i dukshëm nuk është bërë në marrëdhëniet midis Shteteve të Bashkuara dhe Koresë së Veriut apo edhe midis dy Koreve. Atmosfera e ekzaltimit dhe shpresës që mbretëronte në gadishull po shpërndahet gradualisht…për fatin e mirë të së djathtës protestante koreane. Ndjenja e tradhtisë që ajo kishte kundrejt z.Trump u kthye në lehtësim. Në tetor 2019, Pastori Jeon Kwang-hoon, kryetar i CCK-së, nisi një Lëvizje Lufte Kombëtare për dorëheqjen e Presidentit Moon dhe ngriti çadra përpara Shtëpisë Blu, pallatit presidencial, duke mbledhur rregullisht disa mijëra njerëz, të ashtuquajtur “Asambletë e Zotit në shkretëtirë“. Sidoqoftë, pas shfaqjes së disa rasteve të Covid-19, opinioni publik është bërë gjithnjë e më i pafavorshëm për këto protesta. Autoritetet e Seulit shfrytëzuan rastin për t’i dhënë fund pushtimit të zonave. I arrestuar e i liruar me kusht në prill, pastori nuk u dorëzua dhe me të djathtën, ata rifilluan kryqëzatën e tyre ideologjike, kundër tre grupeve armike që kanë identifikuar në dekadat e fundit: partitë dhe organizatat e majta, heretikët (që përfshin të gjitha fetë e tjera) dhe homoseksualët.
Balonat propagandistike të nisura për të sabotuar çdo marrëveshje paqeje
Pas dështimit në zgjedhjet parlamentare të prillit, e djathta evangjeliste ka rifilluar fushatën e saj të balonave propagandistike kundër Koresë së Veriut. Edhe më me shumë forcë, pasi z.Trump dhe konservatorët amerikanë nuk tregojnë gatishmëri për të negociuar me Pyongyang. Në qershor të vitit 2020, organizata të tilla si Luftëtarët për Korenë e Veriut të Lirë(Fighters for Free North Korea), një organizatë e dizertorëve nga Koreja e Veriut që jetojnë në Jug dhe grupi protestues Zëri i Martirëve të Koresë (The Voice of the Martyrs Korea) nisi fletëpalosjet propagandistike përtej kufirit, pavarësisht nga opinioni publik jashtëzakonisht i pafavorshëm për këtë lloj provokimi. Fushata provokoi zemërim në Pyongyang, i cili përdori këtë pretekst për ta shkatërruar zyrën ndërlidhëse Veri-Jug të ngritur pasi udhëheqësit e Shteteve të Bashkuara, Koreja e Veriut dhe ajo e Jugut u takuan në Panmunjom, dy vjet më parë.
E djathta protestante duket se beson se këto veprime agresive jo vetëm përputhen me doktrinën e saj, por gjithashtu shërbejnë për ta ruajtur ndikimin dhe praninë e saj politike. Sidoqoftë, duket qartë se e ardhmja e të gjitha kishave protestante koreane errësohet nga kjo politikë e urrejtjes e cila vetëm përforcon izolimin e tyre shoqëror.
*Profesor në Universitetin Hanshin (Koreja e Jugut), autor i Protestantizmi dhe Antikomunizmi Korean, Jungsim, Seul, 2007.
