Djali shkonte në qytet.
Kah lindja, në agimin e ditës së re.
Pushimet e verës shpërthenin si djersa. Një ditë më herët, ora e fundit e shkollës qe shumë e thjeshtë, sikur një problem matematikor i zgjidhur qysh gjatë leximit të detyrës.
Fundi i orës.
Pushimet fillonin.
Djali vrapoi drejt, jashtë klasës. Në hyrje të shkollës, muri i lajmërimeve ishte i mbuluar me copëza letrash. Te njëra ishte shkruar : “E dashur xxx, të dua kaq shumë saqë çdo mbrëmje po detyrohem ta kryej vetë atë punë”. Në një tjetër: “Zhang, ende nuk m’i ke kthyer tre yanet që m’i huazove gjatë semestrit!”. Në mesin e gjithë këtyre copëra letrash, ishte një, ngjyrë kuqe e mbyllët, e cila mbante të shkruar me laps kimik me ngjyrë të zezë dhe të trashë, një fjali të panjohur, në anglisht: « I fuck your mom ».
Ky rresht shkronjash i shkaktoi efektin e një fluturim patash të egra që vinin drejt tij. Pasi e lëshoi çantën e shkollës, shkoi në pjesën e mbrapme të fshatit, te mësuesi. Mësuesi po i ushqente derrat. Djali ia zgjati letrën e kuqe, mësuesi e lexoi dhe u skuq para se t’i thotë tri gjëra :
– Nuk e di fare se çka do të thotë kjo fjali. Nuk ka nevojë ta pyesësh dike tjetër se çka do të thotë kjo; ashtu-kështu vitin e ardhshëm kalon në klasën më të lartë dhe do ta mësosh anglishten.”
Vërejtja e tretë qe vetëm një rekomandim insistues, derisa sa e ndalte djalin që kthehej në shtëpi.
– He! Kurrsesi mos e pyet askënd, kjo fjali sigurisht nuk është e mirë për t’u dëgjuar !
Djaloshi edhe më shumë donte të merrte vesh. Edhe më shumë kishte dëshirë të dinte se çka do të thoshte “I fuck your mom”. Të nesërmen, vendosi të shkojë në qytet për ta pyetur profesorin e anglishtes. « U zgjua herët, hëngër mëngjesin që ia kishte përgatitur nëna, mori paratë e xhepit që ia kishte dhënë babai dhe derisa dielli po ngriste flamurin, doli nga shtëpia. Eci disa lis[1], mbërrijti te rruga e majës së malit për të pritur te një dru sophora të moçëm një autobus fshatrash. Në atë çast, një grup mollëkuqesh kaloi para tij, të shpejta sikur vetëtima, e pastaj u sollën ca flutura. Mendoi atëherë se më mirë ishte të ecte. Kur ecën në këmbë, mund ta shikosh peizazhin. E kështu shkoi, ngadalë-ngadalë, deri te hyrja e qytetit. Më në fund, ju duk se po e përqafonte Idealin. Ndërtesa të larta, shtëpi të reja dhe porta e madhe mbi një bulevard të gjërë. Dhe restorante përskaj rrugës, pazari dhe tregtarë të shpërndarë. Ky ishte pikërisht desinacioni i tij. Edhe pse ishte i rraskapitur, veç ideja që do ta gjente së shpejti profesorin e anglishtes e bënte që të mos e ndjente lodhjen më. E nxori copëzën e letrës së kuqe nga xhepi, ia hodhi një sy, dhe i siguruar që letra me fjalinë : “I fuck your mon” ishte aty, e kaloi portën. Nja dhjetë metra më larg, pa një grua të re që shiste funde. E pyeti nëse e dinte adresën e profesorit të anglishtes ; ajo ju përgjigj se jo. Në atë çast, një burrë i ri doli nga mbrapa saj duke bartur një valixhe fundesh të cilën e lëshoi në tokë para se ta pyeste :
– Zotin Zhao, profesorin e anglishtës, po e kërkon ?
Djali hapi sytë.
– Është kushëriri im. Shtoi se ishte e kotë të kërkohej në shtëpi, sot ishte ditë tregu, profesor Zhao ishte sigurisht në Botërorin e teknikës së bardhë, në rrugën e dytë. I tha djalit që të shkoj atje. Djali u hamend dhe u drejtua kah vendi të cilin ia kishin përshkruar. Një bulevard i gjatë dy lisa në fund të së cilit e gjeti dyqanin. Profesori i anglishtes gjendej vërtet aty. Ai ishte pronari i dyqanit, dhe nëse vëllai dhe kunata e mbanin atë zakonisht, zoti Zhao rrinte mbrapa banakut gjatë pushimeve të verës. Ai ishte një burrë dyzetvjeçar, I një gjatësie mesatare, i veshur me një këmishë të bardhë, flokët e shkurtra të prera afër, kishte të mbathur këpucë të lëkurës të vjetra dhe të pista, një palë xhinse vjetërsia e të cilave nuk mund të përcaktohej, të njëjta sikur kur shkonte në shkollë. Dyqani ishte i përbërë nga tri dhoma, raftet ishin përplot tenxhere ekspres elektrike, bokallë, llamba, priza. Mbi dysheme, përgjatë mureve, televizorë të madhësive të ndryshme, të prodhuar në Kinë ose të importuar. Një adoleshent, pak më i madh se protagonisti jonë, shkonte dhe vinte para kasës, i humbur. Profesori i anglishtes fliste me një çift pleqsh para një televizori të madh çmimin e të cilit e bisedonin.
Djali hyri në dyqan
Qëndroj i turpëruar te pragu. Nuk lëvizi, duke pritur me durim që profesori dhe personat e moshuar të mbarojnë bisedën. Në fund, çifti nuk e bëri blerjen, profesori i përcolli deri te dera, u kthye dhe e pyeti djalin që e shikonte duke u skuqur:
– Dëshiron të blesh diçka ?
– Vij nga shkolla e qytetit.
Ia zgjati letrën e palosur në katërsh dhe shtoi:
– Desha të ju pyes se çfarë domethënie ka fjalia e shkruar në gjuhën angleze në ketë letër.
Profesori e mori letrën, e shpalosi. U zbeh lehtë, fytyra ju tendos. E pyeti djalin se kush ia kishte shkruar këtë fjali. Djali u përgjigj se e kishte parë këtë fjali një ditë më parë, para se të dal në pushim, në murin e lajmërimeve në hyrje të shkollës.
Profesori e shikoj drejtë në sy dhe pyeti prapë :
– Vërtet nuk e di se çka do të thotë kjo fjali ?
– Do të filloj të mësoj anglisht tek në gjysëmvjetorin e ardhshëm.
Profesori ia ktheu letrën.
– Pra do ta kesh përgjigjen gjysëmvjetorin e ardhshëm.
Djali refuzoi ta marr letrën, ngriti pak zërin, u bë insistues :
– Kam ardhur enkas për t’ua shtruar pyetjen, kam ecur njëzet lis-a !
Profesori dukej si në dyshim, sytë u drejtuan, të ngrirë, mbi fytyrën e fëmijës :
-Njëzet lis-a ?
– Njëzet lis-a.
Kjo replikë e fundit i pëlqeu djalit. E pa në fytyrën e tij që profesori ishte i habitur dhe i pafuqishëm, kështu që vazhdoi : « Kam ardhur në qytet gjithashtu për të blerë libra. »
Tani i qetësuar, profesori ia përkëdheli pak kryet dhe i tha : “Pasi që duhet të shkosh në librari, blejë gjithashtu një fjalor anglisht-kinezisht, aty do të gjesh se çka do thotë kjo fjali. » Ai shtoj: « Nuk e kam fjalorin me vete, vërtet nuk e di se si të ta përkthej si duhet këtë fjali. » Pastaj, e palosi letrën dhe e lëshoi në dorë të djalit. »
Djali doli nga dyqani paksa i humbur dhe u ndal, i hutuar, te pragu. Në rrugë, një turmë njerëzish shkonte në treg, vapa e muajit qershor zgjatej dhe avuj djerse përvëluese kaplonin botën. U hamend dhe ngadalë eci rrugës në drejtim të librarisë. Dhe përnjëherë, dikush erdh mbrapa tij dhe i mëshoi krahut.
U ndal. U kthye. Pa adoleshentin që ishte në dyqan më herët. Më i gjatë se ai për pesë centimetra dhe më i madh, si dukej, për tri apo katër vjet.
« E di se çka do me thanë fjalia që ia tregove profesor Zhaos » i tha duke ia zgjatur dorën që të ia jepte letrën e kuqe. Djali ia dha. Djali i madh e çeli dhe fytyra e tij u ndriçua nga një buzëqeshje të çuditshme : “ Do të të tregoj se çka do të thotë kjo fjali por duhet të ma blesh një shalqi.”
Djali e shikoi.
Djali i madh shikoi përreth dhe e tërhoqi në skaj të rrugës Aty ishte një tezgë me shalqinj. Shitësi ishte pikërisht duke i shkarkuar për t’i lëshuar në tokë. Mbi një tavolinë të vendosur para makinës së tij gjendej një frut i cili sapo ishte prerë dhe rrezatonte një shkëlqim të kuq sikur një diell i cili ngritët mbi malet. Adoleshenti zgjodhi me shkathtësi një shalqi te tezga, ia zgjati shitësit që ta peshonte, e la djalin që të paguante tri yuan dhe njëzet cent, dhe pastaj e tërhoqi anash :
– Kjo fjali do të thotë : Ta qifsha nanën
Djali e shikoi i habitur, sikur nuk e kuptonte.
Djali i madh e përsëriti shumë seriozisht :
-Po, po ! Do me thënë “Ta qifsha nanën”!
Nga frika se djali nuk e besonte, për të tretën herë, e rilexoi fjalinë në anglisht dhe e përsëriti përkthimin : « Ta qifsha nanën ». Djali vazhdonte thjesht ta shikonte, me një dridhje të lehtë në skaj të buzëve, dhe kur djali i madh ia zgjati letrën për t’i a kthyer, u kthye kah tavolina, kapi thikën e shalqirit dhe ia nguli, përnjëherë, në bark. Çdo gjë shkoj kaq shpejt sa që askush nuk pati kohë ta kuptoj se çka po ndodhte. Djali i madh nuk ndjehu asnjë dhimbje, tregoj një farë habie përballë kahjes që kishin marrë gjërat, lëshoj një « Oh» të lehtë, lëshoi pemën dhe u rrëzua, me gjunjë në tokë. Toka u skuq me një pellg, ku nuk mund të dallohej a ishte e gjakut apo e lëngut të shalqirit.
Sapo e futi thikën, djali u largua, pa nguti. La skajin e rrugës për t’u futur në turmën e njerëzve, aq sa një pikë që bie nga kulmi të prek tokën.
Ishte muaji qershor, vapa bëhej edhe më përvëluese. Bota kundërmonte një ere qelbësire. Në kohën e drekës, djali hipi në autobus për t’u kthyer në shtëpi. Prindërit që hanin në oborr e pyetën pse po kthehej kaq herët, a nuk kishte shkuar në treg ?
Djali u përgjigj se kishte tepër njerëz në qytet, që s’ia vlente, dhe hyri në kuzhinë ku mori një tas ujë të ftohtë të cilin e piu me ëndje. Kur doli prapë në oborr te prindërit, një zhurmë e akullt dhe e çjerrtë u dëgjua te hyrja e fshatit : ishte bilbili i policëve me motor. Dëgjohej edhe zhurma e hapave të fshatarëve që vraponin pas. Motoristët sikur vini këndej. Babai dhe nëna e tij zgjatnin veshin, plot kurreshtje, por djali, me një re të bardhë mbi fytyrë, sikur ndjehu që kërceu në kokën e tij gjarpri i një fjalie që e kishte mësuar disa ditë më herët. Atëhere me një buzëqeshje të ngrirë, tha në anglisht : Dad, mom : I love you ![2]
Pekin, 20 maj 2020[3]
* Shkrimtar. Ka shkruar ndër të tjera “Të shërbehet populli”, “Një këngë qiellore” dhe “Vdekja e diellit”, të gjithë të botuar te botuesi Philippe Picquier, Arles, me 2018 (ribotim), 2019 dhe 2020.
[1] Li-u është njësi matëse kineze e barabartë me 500 metra
[2] « Bab, Mam, ju dua ! »
[3] Shqiptimi i kësaj date në kinezisht është shumë afër me thëniën “Të dua”. Me zhvillimin e internetit, që disa vite, kinezët shprehin dashurinë e tyre me 20 maj.
